Hilal göründü mü sorusu, Ramazan hilali hakkında bilgi edinmek isteyen vatandaşların araştırdığı konu oluyor. Mübarek Ramazan-ı Şerif’e girilmesinin ardından ramazan hilali, Diyanet tarafından da ele alınıyor. Diyanet takvimine göre bu sene 11 ayın sultanı Ramazan ayı 11 Mart 2024 tarihinde başladı. Oruç ibadetlerinin idrak edileceği Ramazan ayı öncesi Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Astronomu Gürhan Eren, ramazanın başladığını bildiren hilalin, hicri takvime göre bu yıl ilk olarak Atlas Okyanusu’nda, hemen ardından Kuzey ve Güney Amerika kıtalarından itibaren görülmeye başlanacağını söyledi. Peki, oruca başlamak için hilalin görülmesi şart mıdır? Ramazan hilali ne zaman görünecek? İşte, o konular hakkında Diyanet açıklamaları ve ayrıntılı bilgiler.

RAMAZAN HİLALİ GÖRÜNDÜ MÜ 2024?

Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Astronomu Gürhan Eren, Hicri takvimdeki 12 ayı ifade eden “kameri ay”ları belirlemek için yapılan hesaplamada, Ay’ın Dünya etrafında döndüğü yaklaşık 29,5 günlük sürenin esas alındığını ve burada “içtima ile rüyet” kriterlerinin kullanıldığını belirtti.

“İçtima”nın Dünya, Ay ve Güneş’in aynı doğrultu üzerinde bulunmasını, “rüyet”in ise Ay’ın Dünya etrafındaki hareketine devam ederken içtima konumundan 8 derece açılmasını ifade ettiğini aktaran Eren, ramazan ve şevval hilalinin de bu hesaplamaya göre belirlendiğini söyledi.

Birçok Arap ülkesinde Ramazan ayının başlangıç günü belli oldu. Suudi Arabistan, Yemen, Kuveyt, Bahreyn, Lübnan, Filistin, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE), Ramazan ayı hilalinin görülmesi ile Ramazan ayı bugün başladı. Ürdün ve Umman’da ise hilalin görülmemesi nedeniyle Ramazan ayı salı günü başlayacak.

“10 Mart’ta içtima ve rüyet olacak”

2016’da düzenlenen Uluslararası Hicri Takvim Birliği Kongresi’nde alınan kararlarla hilalin görülebilirlik kriterlerinin belirlendiğini bildiren Eren, “Ramazan hilali ilk Atlas Okyanusu ile Kuzey ve Güney Amerika kıtalarında görülecek. 10 Mart’ta içtima ve rüyet olacak. Kongrede alınan kararlara göre, Başkanlığımız dünyanın herhangi bir yerinde hilalin görülmesine itibar ettiği için Amerika kıtasında görülecek hilalden dolayı 11 Mart’ta ramazan ayına başlayacağız.” bilgisini verdi.

Şevval hilali ilk önce Asya’nın doğusunda görülecek

Suudi Arabistan ile birlikte birçok İslam ülkesinin aynı gün ramazana başlayacağını ümit ettiğini belirten Eren, şevval (Ramazan Bayramı) hilalinin ise ilk önce Asya kıtasının doğusunda görüleceğini dile getirdi.

Şevval hilali öncesinde 8 Nisan’da içtima, 9 Nisan ise rüyet olacağı bilgisini paylaşan Eren, “10 Nisan’da Ramazan Bayramı’na kavuşacağız. Şevval hilali Asya kıtasında görüleceği için hava muhalefeti olmadığı takdirde rüyet günü olan 9 Nisan’da hem Türkiye’de hem de Mekke’de hilalin görülebileceğini umut ediyoruz. Dolayısıyla tüm dünyanın Ramazan Bayramı’nı 10 Nisan’da kutlayacağını düşünüyoruz.” ifadelerini kullandı.

Dünyanın herhangin bir yerinde yaşayan Türk vatandaşları ve Müslümanların namaz vakit taleplerini karşıladıklarını dile getiren Eren, “Dünyadaki yaklaşık 9 bin 500 yerleşim yerinin imsakiye bilgilerini web site ve mobil uygulamalarda hizmete sunuyoruz.” dedi.Eren, Avusturalya’da Amerika’ya kadar birçok ülkeye Başkanlığın hazırladığı takvimleri sunduklarını kaydetti.

ORUCA BAŞLAMAK İÇİN HİLALİN GÖRÜNMESİ ŞART MI?

Kamerî aylar, adından anlaşıldığı gibi başlangıcı ve bitişi ayın hareketlerine göre belirlenen aylardır. Ramazan orucu, Ramazan ayında tutulduğundan ve Ramazan ayı da ay takvimine göre her sene değiştiğinden, oruca başlayabilmek için öncelikle, Ramazan ayının başladığını tespit etmek gerekir. Hz. Peygamber (s.a.s.) “Hilali (Ramazan hilalini) görünce oruca başlayın ve hilali (Şevval hilalini) görünce bayram edin. Hava bulutlu olursa içinde bulunduğunuz ayı otuza tamamlayın.” (Müslim, Sıyâm, 19-20 [1081]; bkz. Buhârî, Savm, 5, 11 [1900, 1909]) buyurmuştur.

Bu hadis ilk bakışta hilali çıplak gözle görmedikçe oruca başlanmayacağı ve bayram edilmeyeceği fikrini uyandırmaktadır. Konu ile ilgili diğer rivâyetler değerlendirildiğinde, bu hadislerin amacının günün şartları içinde en uygun uygulamanın öğretilmesi olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim bir rivâyette Hz. Peygamber (s.a.s.), “Biz ümmî bir toplumuz; hesap ve okuma yazma bilmeyiz. Şunu biliriz ki ay ya 29 ya 30 gündür.” (Buhârî, Savm, 13 [1913]; Müslim, Sıyâm, 15 [1080]) buyurarak, kamerî aybaşlarının belirlenmesinde hesap yöntemine de başvurulabileceğine işaret etmiştir.

Çıplak gözle görülsün ya da görülemesin, ay mutat hareketlerine devam etmektedir. Kur’ân-ı Kerîm’de güneş ve ayın bir hesaba göre hareket ettiği (er-Rahmân, 55/5), bunların, diğer fonksiyonlarının yanında aynı zamanda birer hesap ölçüsü kılındığı (el-En’âm, 6/96), yılların sayısını ve hesabı bilmemiz için aya menziller tayin edildiği (Yûnus, 10/5), gökler ve yer yaratıldığı zaman on iki ay meydana gelecek şekilde bir nizam konduğu (et-Tevbe, 9/36), ayın yeryüzünden hilal şeklinde başlayıp kademe kademe farklı şekillerde görülmesinin insanlar ve hac için vakit ölçüleri olduğu (el-Bakara, 2/189) ifade edilmektedir.

Buna göre Hz. Peygamber (s.a.s.), kamerî aybaşlarının belirlenmesi konusunda çıplak gözle görmeyi, başvurulacak yegâne yöntem olduğu için değil, belki o günkü şartlar içinde en sağlıklı sonuç veren yöntem olduğu için öngörmüştür. Hilali gözlemlemenin amacı Ramazan ayının girip girmediğini belirlemektir. Bu sebeple, hilali çıplak gözle görme dışında, bizi bu amaca ulaştıracak başka yöntemlerden yararlanmak da mümkündür.

Bugün, insanoğlunun ulaştığı teknolojik gelişmişlik, ayın hareketleri konusunda en ince ayrıntıyı bile izleme imkânı sunmaktadır. Artık ince astronomik hesaplar yoluyla, gelecek birkaç yıllık namaz vakitlerini gösteren takvimleri hazırlama imkânı bile doğmuştur. Dolayısıyla kamerî ayların başlangıçlarını hesap yöntemiyle belirlemek meşrudur.