Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), stratejik istihbarat, teknik istihbarat, sinyal istihbaratı ve insana dayalı istihbarat konularında Ortadoğu ve dünyada neden bu kadar operatif bir şekilde görünür oldu?
Siber istihbarat ve yapay zeka istihbaratına meraklı olan deneyimli gazeteci arkadaşım Ürün Dirier ile istihbarat üzerine konuşuyorken, birden MİT’in son dönemdeki askeri ve istihbari başarılarından bahsetti. Ama kafasında ilginç bir soru vardı: “Abdurrahman, bir MİT başkanı neden bu kadar görünür olur? Önceden böyle bir şey yoktu! Hakan Fidan’ın sesini bile bilmiyorduk.”
Yeni istihbarat başkanının sıra dışı diplomatik temasları Ürün’e garip geliyordu…
Ben de bu makaleyi kaleme almaya karar verdim. Hem gazeteci arkadaşım Ürün Dirier’e hem de onun gibi düşünüp merak edenlere hitap edecek bir yazı olsun istedim. Kafalardaki soru işaretleri benim açımdan aslında çok açıktı. Ancak bu konuyu 20 yıldır istihbarat konularında çalışan bir gazeteci olarak yazmam gerektiğini düşündüm. MİT Başkanı İbrahim Kalın’ı biraz tanımak ve geçmişini analiz etmek gerekiyor.
Henüz çiçeği burnunda diyebileceğimiz Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) yeni patronu İbrahim Kalın, tam anlamıyla diplomatik deha diyebileceğimiz, tecrübeli bir uluslararası üst düzey bürokrat… Ona ‘deha’ dememi abartılı bulabilirsiniz. Ancak son on yılını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la yakın mesai içinde geçirmiş bir bürokrattan bahsediyorum. Erdoğan’ın, beyin kadrosunun hep içinde olmuştur. Peki, kimdir bu beyin kadrosu?
1. Hasan Doğan
2. Hakan Fidan
3. İbrahim Kalın
Recep Tayyip Erdoğan, bu beyin takımıyla;
• 7 Şubat MİT kumpası,
• 17-25 Aralık yargı ve emniyet kumpası,
• 15 Temmuz FETÖ askeri darbe girişimi gibi kritik süreçleri bertaraf etmiştir.
Büyük usta Erdoğan, Hakan Fidan için “sır küpüm” demiştir. Peki, onu sır küpü yapan neydi? İstihbaratın patronu olmak mıydı? O zaman şunu vurgulayabiliriz. İstihbaratın bayrak değişimi ile yeni sır küpü Kalın…
İSTİHBARAT DİPLOMASİSİ
SABAH okurları için hazırladığım bu makalede istihbarat diplomasisinin tanımı, önemi ve uluslararası ilişkilerdeki ‘Yeni Türkiye’nin istihbarat konseptini analiz edeceğim. Devletlerarası istihbaratta hem iş birliği hem de rekabet, MİT’in stratejik bir akılla ivme kazanan gelişimi ve dış istihbaratının tohumlama dönemi, (DOB) Dış Operasyonlar Başkanlığı’nın sessiz yurtdışı faaliyetleri hızla devam ediyor. MİT’in Hakan Fidan’la birlikte 2010’dan sonra geçirdiği büyük dönüşüm sonucunda istihbari operasyonları önemli ölçüde artış gösterdi. Bölgesel ve küresel ittifaklar çerçevesinde MİT’in dış politikada giderek artan rolü, Terörle mücadele, siber güvenlik ve hibrit tehditlerle mücadelede uluslararası servislerle iş birliklerinin belirgin artışı, Türkiye’nin dış politikasında başta Suriye, Irak, Libya, Kafkasya ve Afrika’daki özel çalışma faaliyetlerinin dikkat çekici hale getirilmesi.
SOMALİ-ETİYOPYA ÇATIŞMASI ÖNLENDİ
Afrika alanındaki stratejik ilişkiler çerçevesinde Afrika kıtasında jeopolitik değerlendirmeler yeniden revize edilmiştir. Bunun sonuçları Somali-Etiyopya devletlerinin adeta savaşın eşiğinden dönerek devlet başkanlarının Ankara’da sayın cumhurbaşkanımızın öncülüğünde barışa imza atmışlardır. İşte eskiden ‘Arka kapı diplomasisi’ olarak bilinen Hariciye Bakanlığının politik faaliyetleri artık MİT’in etkinliğini kazanmasıyla yerini hibrit istihbarat diplomasisi almıştır. Hakan Fidan’ın 13 yıllık başkanlığı süresince MİT’in operasyonel gücü her geçen gün artırılmıştır. NATO, AB, Türk Devletleri Teşkilatı ile ilişkilerde istihbarat diplomasisinin aktif rolü; Modern istihbarat diplomasisi ve gelecek perspektifleri, Stratejik istihbarat, yapay zeka ve açık kaynak istihbaratının (OSINT) yükselişini getirmiştir…Yeni dünya düzeninde MİT’in stratejik öncelikleri, MİT Başkanı İbrahim Kalın, göreve gelmesinin üzerinden henüz 1.5 yıl geçmiş olmasına rağmen teşkilata adeta şimdiden çarpan etkisi oluşturmuştur. Akademik geçmişi, stratejik ve analitik düşünceye yatkınlığı, Türkiye’nin güvenlik istihbaratı ve dış politika eksenindeki diplomatik hamlelerinde küresel politikalarda belirleyici roller üstlenmesini sağlamıştır.
İBRAHİM KALIN VE İSTİHBARAT DİPLOMASİSİNİN ŞEKİLLENMESİ
İbrahim Kalın, felsefe ve uluslararası ilişkiler alanındaki akademik çalışmalarıyla tanınan bir üstat isimdir. Özellikle jeopolitik, Doğu-Batı ilişkileri, Türk dış politikası gibi konulara yıllarca odaklanmış olup, istihbarat diplomasisinin devlet başkanına yalnızca operatif desteklerle değil, aynı zamanda stratejik bir akıla dayalı planlamalar silsilesi geliştirmiştir. Uzun yıllar Cumhurbaşkanlığı Sözcülüğü ve Güvenlik Politikaları Danışmanı olarak görev almış, özellikle MİT’in uluslararası alandaki diplomatik hamlelerinde arka planda örtülü olarak her zaman etkin rol almıştır.
KALIN’IN STRATEJİK ÇERÇEVESİ
İbrahim Kalın’ın MİT Akademisi Açılış Konuşmasının “İstihbarat Diplomasisi” ne kadar önem verdiği açısından bir analiz yaparsak geleceğe yönelik stratejik hedeflerini gözlemlemek okumak mümkün. MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın Milli İstihbarat Akademisi’nin açılışında yaptığı konuşma, Türkiye’nin istihbarat diplomasisi anlayışına dair önemli hedefleri içermektedir. Kalın’ın vurguladığı ‘teori ile pratiği birleştirme’ ‘yerli kavram setleri üretme’, ‘uluslararası iş birliklerini artırma ve yeni teknolojilere adapte olma’ gibi hedefler, Türkiye’nin gelecekte istihbarat diplomasisini nasıl şekillendireceğine dair stratejik bir çerçeveyi ülkemiz adına sunmaktadır.
TÜRKİYE’DE YENİ BİR İSTİHBARAT DİPLOMASİSİ ANLAYIŞI
Kalın’ın “Teori ile sahadaki pratiği, kavramsal düşünce ile uygulamayı hibrit hale getireceğiz” şeklindeki açıklaması, istihbarat diplomasisinin artık yalnızca saha operasyonlarıyla sınırlı kalmayacağı, aynı zamanda stratejik analizler, akademik araştırmalar ve kavramsal çerçevelerle destekleneceği anlamını taşımaktadır.
ENTELEKTÜEL KAPASİTE DE ARTTI
Bu bağlamda: MİT, sadece operasyonel kapasitesini artırarak değil, aynı zamanda entelektüel kapasitesini de yükselterek küresel istihbarat servisleri arasında daha etkin bir rol oynamayı hedeflemektedir. Türkiye, istihbarat diplomasisini yalnızca güvenlik politikaları perspektifiyle değil, akademik ve stratejik analizlerle de destekleyerek kısa vadede uluslararası iş birliklerini geliştirebilir. Yeni bir ‘istihbarat modeli’ istihbarat diplomasisi inşa edilerek, Batı merkezli istihbarat teorilerinden bağımsız milli bir yaklaşım benimseyeceği öngörülebilir.
YERLİ KAVRAM SETİ VE KÜRESEL ETKİ ALANI
Kalın, “Kendi kavram setimizi üreteceğiz” diyerek, Türkiye’nin istihbarat diplomasisinde Batı merkezli kavram ve teorilere artık bağımlı kalmayacağını bence vurgulamaktadır. Bunun anlamı: MİT, batılı istihbarat teşkilatlarının güdümünde kalmadan kendi paradigmasına bağlı kalarak, kendi jeopolitik gerçeklerine ve stratejik önceliklerine uygun yeni bir diplomasi dilini geliştireceğine inanıyorum. İstihbarat diplomasisi kapsamında, Türk ve İslam dünyasında daha etkin küresel ve bölgesel bir iletişim ağı kurulabilir.
MİT, DÜNYANIN HER NOKTASINDA
Türkiye, uluslararası istihbarat servisleri arasında daha bağımsız ve etkin bir aktör haline gelebilir. Şunu söyleyebilirim eski MİT yerleşkelerinde oturacakları doğru düzgün odaları yokken, bugün dünya çapında bir istihbarat karargahına sahip bir teşkilattan bahsediyoruz. 30 binin üzerinde personeliyle bölgemizi bırakın, dünyanın her noktasını stratejik bir akılla okuyabilen, görev yaptıkları ülkelerde okuduğu bilgileri derleyerek ülkemizin geleceğine yön veren politikalar üretebiliyor. Bu bağlamda, Türk Dünyası, Orta Doğu ve Afrika’daki istihbarat iş birlikleri, Türkiye’nin yeni istihbarat diplomasisinin temel dayanak noktaları haline gelebilir.
AFRİKA’DA FRANSIZ İSTİHBARATINI FELÇ ETTİ
Türkiye, kendi istihbarat ekolünü ve stratejik kültürünü küresel ölçekte yaymak için MİT Akademisi’ni bir diplomasi aracı olarak kullanabilir. Dost ve müttefik ülkelerden gelen öğrenciler, Türkiye’nin istihbarat anlayışını benimseyerek gelecekte kendi ülkelerinde Türk istihbaratıyla karşılıklı iş birliği yapabilirler. Bu yaklaşım, istihbarat diplomasisini yalnızca devletlerarası iş birlikleri ile değil, akademik ve kültürel etkileşimlerle de destekleyen çok katmanlı bir Türk istihbarat modeli haline getirebilir. Bu strateji, özellikle Türk Devletleri Teşkilatı, Afrika ve Orta Doğu ülkeleriyle geliştirilen istihbarat iş birlikleri sayesinde bugün Afrika kıtasında Fransız istihbaratını adeta felç hale getirmiştir. Fransız yerleşik orduları askeri üslerini teker teker sökmeye başlamıştır.
YAPAY ZEKA VE SİBER İSTİHBARAT DİPLOMASİSİNE ENTEGRE EDİLECEK
Kalın’ın “Yapay zeka ve veri analitiği, siber güvenlik ve kriptoloji, uydu ve uzay savaşı teknolojileri” konularına yaptığı vurgu, Türkiye’nin istihbarat diplomasisini teknoloji temelli bir yapıya evirmeye başladığını şimdiden göstermektedir. Bu bağlamda: Türkiye, siber istihbarat ve bilgi casusluğu konularında uluslararası arenada hatırı sayılır bir seviyeye gelmiştir. Servisler arası iş birliklerini “win win” (kazan, kazan) çerçevesinde artırarak diplomatik ilişkilerini güçlendirmeyi başarmıştır. Siber güvenlik diplomasisi, özellikle NATO ve Türk Devletleri Teşkilatı gibi platformlarda Hakan Fidan’dan bayrağı devralan İbrahim Kalın, Türkiye’nin diplomatik etkisini artıracağına inananlardanım. MİT’in, büyük veri analitiği ve yapay zeka temelli istihbarat raporlaması ile küresel tehdit analizlerinde daha güçlü bir aktör haline önümüzdeki 5 yıllık süreçte hızla yükseleceğini düşünüyorum. Bu gelişmeler, Türkiye’nin sadece geleneksel klasik istihbarat yöntemleriyle değil, aynı zamanda istihbarat diplomasisinin yanında siber güvenlik ulusal savunma stratejileriyle küresel rekabette yer alacağını açıkça göstermektedir.
Üstteki satırları biraz daha açmak gerekirse, diplomatik ve stratejik anlamları şunlardır: Türkiye’nin dış politikası ve güvenlik kaygı stratejileri, istihbarat temelli geleceğimize yön veren stratejik analizlerle daha sağlam bir zemine oturtulacaktır. Dışişleri Bakanlığı, Savunma Bakanlığı ve diğer kamu güvenlik kurumları, MİT’in sağladığı istihbarat analizlerinden daha fazla faydalanarak uluslararası müzakerelerde masaya oturduğunda daha güçlü bir pozisyon alabilecektir. Türkiye, istihbarat diplomasisini sadece gizli servisler arası iş birlikleriyle değil, bütün devlet mekanizmasının bilgi paylaşımını optimize eden yeni proaktif düşünceye sahip istihbarat ekolü geliştirebilir.
ESKİ MİT MÜSTEŞARI’YLA BEBEK’TE
Şöyle ki, istihbaratta anglosakson ekolleri olarak bilinen İngiliz-Amerikan Ekolü, Alman Ekolü, Rus Ekolü gibi kavramlarının seviyesine ‘Türk Ekolü’ de eklenebilir. Yıllar önce MİT’in ilk sivil müsteşarlarından Sönmez Köksal’la İstanbul Bebek Hotel’de bir buluşma gerçekleştirmiştik. Türk istihbaratının James Bond seviyesinde istihbarat ajanı yetiştiremeyeceğini belirtmişti. Ve bu seviyelerin yakalanmasının çok zor olduğunu düşünüyordu. O dönem MİT müsteşarı Emre Taner’di. Sönmez Bey’le Bebek hoteldeki o sohbeti asla unutamıyorum. Çünkü MİT’in İngiliz Dış İstihbarat Servisi MI6 seviyesine hiçbir zaman ulaşamayacağını düşünüyordu. Bizim MİT’ten James Bond’ların çıkmasına pek ihtimal veremiyordu. Ama o konuşmamız üzerinden kısa bir süre sonra Hakan Fidan önce MİT Müsteşar Yardımcısı, sonrasında da MİT Müsteşarı olmuştu. Hakan Fidan’ın 13 yıllık başarılı başkanlığından sonra bayrağı İbrahim Kalın Bey’e devretmesiyle başarı grafiği her geçen gün çok daha artmaya başlamıştır.
İNANIRSANIZ BAŞARIRSINIZ
Sönmez Köksal’ın, “Abdurrahman bizim MİT’ten James Bond falan çıkmaz” söyleminden çok değil 15 yıl geçmişti. Devletler tarihi açısından bakarsak bu sürenin ne kadar kısa olduğunu görebiliriz. Şunu özellikle vurgulamak istiyorum. İnanırsanız başarırsınız… Ben Sayın Köksal’ı çok severim. Amacım kendisini kesinlikle eleştirmek değildi. Ama bir olguyu ortaya koymak da gerekiyor. Dönemin MİT müsteşarları kendi teşkilatına mutlaka bir şeyler katmalıdır. Başka servislere gıpta ile bakarsanız kendi servisinize başarıyı maalesef getiremezsiniz. Ben istihbarat konularında meraklı bir gazeteci olarak şunu söyleyebilirim; Hakan Fidan, 13 yıllık çok zorlu maratonda teşkilatı o veya bu şekilde önemli ölçüde ilerletmiştir. Çiçeği burnundaki yeni Teşkilat Başkanı Kalın’ın da 1.5 yılı geride kalmıştır. Teşkilat için uzun yıllar tam saha koşturacağına inancım tamdır. Bu, Türkiye’nin hedeflerini inanarak yürütmesi sonucunda güvenlik ve diplomasi politikalarını hibrit bir şekilde “Bütünleşik İstihbarat Diplomasisi” modeli oluşturma yolunda ilerlenileceğini göstermektedir.
SONUÇ: MİT’İN İSTİHBARAT DİPLOMASİSİNDE İBRAHİM KALIN DÖNEMİ
Bu gelişmeler, Türkiye’nin 21. yüzyılın istihbarat diplomasisinde küresel bir aktör olma yolunda ilerlediğini ve güvenlikten dış politikaya kadar tüm alanlarda entegre bir strateji geliştirdiğini göstermektedir. Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), son yıllarda küresel ve bölgesel gelişmelere paralel olarak daha aktif bir istihbarat diplomasisi yürütmektedir. İbrahim Kalın’ın MİT Başkanı olarak atanmasıyla birlikte, teşkilatın operasyonel gücü kadar diplomasi alanındaki etkinliği de artmıştır. Bu da Gazeteci Ürün Dirier’in başta sorguladığı konuyu yeniden ele alırsak MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın daha aktif dış politikaların merkezinde yer alması nedeniyle bu durum dikkat çekici bir hale gelmiştir. Çünkü içine kapanık bir istihbarat teşkilatı dönemi bitmiştir. MİT’in proaktif yeni bölgesel hareketliliği gazeteci arkadaşımın bile çok yerinde dikkatini çekmiştir. Şimdi altta Milli İstihbarat Teşkilatı’nın yoğun faaliyetleri sonucunda gerçekleşen sonuçları sizlerle paylaşacağım;
ORTA DOĞU’DA MİT’İN İSTİHBARAT DİPLOMASİSİ
Türkiye’nin güvenlik politikalarının merkezinde yer alan Orta Doğu, istihbarat diplomasisinin en yoğun kullanıldığı bölgelerden biridir. MİT, Suriye, Irak, İran, İsrail ve Körfez ülkeleriyle doğrudan veya dolaylı temaslarla bölgesel denge politikalarımızı şekillendirmektedir.
İSRAİL İLE İSTİHBARAT DİPLOMASİSİ
Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkilerde dönemsel gerilimler yaşansa da, istihbarat diplomasisi aracılığıyla kritik konularda iletişim hiçbir zaman kesilmemiştir. Özellikle Gazze ve Filistin meselesi, Hamas-Tel Aviv ilişkileri ve bölgesel güvenlik iş birlikleri, MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın en tecrübeli olduğu alandır. İsrail istihbaratı arasında zaman zaman örtülü temaslar karşılıklı kurulmuştur. Ama MİT 2021 yılından itibaren Kontör-espiyonaj operasyonlarıyla İsrail Gizli İstihbarat Servisi Mossad’a yönelik dünyada ilk kez açıktan operasyonlar yaparak dünya gizli servisler liginde önemli seviye atlamıştır.
İRAN İSTİHBARAT POLİTİKASI
Türkiye ve İran arasındaki ilişkilerde iş birliği kadar bölgesel rekabet de ön plandadır. İran’ın Devrim Muhafızları aracılığıyla bölgedeki Şii etkinliğini artırma çabaları, Türkiye’nin istihbarat diplomasisini daha aktif hale getirmesine neden olmuştur. PKK/YPG ve İran Haşdi Şabi destekli milis gruplara yönelik yürütülen operasyonlar, hem diplomatik işbirliği yapılırken, hem de istihbarat servisleri arasında pasif istihbarat savaşları yaşanmaktadır.
SURİYE VE IRAK’TA MİT’İN OPERASYONEL VE DİPLOMATİK ROLÜ
Suriye’de PKK/YPG ve DEAŞ’a yönelik yürütülen nokta operasyonlar, diplomatik kanalların açık tutulmasını gerektirmektedir. Irak’ta ise MİT, yerel aşiretlerle iş birlikleri geliştirerek PKK’nın bölgedeki varlığını zayıflatmayı hedeflemektedir.
TÜRK DÜNYASINDA MİT’İN İSTİHBARAT DİPLOMASİSİ
Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) kapsamında istihbarat iş birlikleri, MİT’in bölgesel öncelikleri arasında yer almaktadır. Azerbaycan ile Derinleşen İstihbarat İş Birliği; Karabağ Askeri Zaferi sonrasında MİT ve Azerbaycan Devlet Güvenlik Servisi (DTX) arasındaki istihbarat koordinasyonu üst seviye güçlendirilmiştir. İran’ın Azerbaycan’daki istihbarat faaliyetlerine karşı ortak savunma mekanizmaları oluşturulmuştur. İran gizli istihbarat servisine karşı ortak istihbarat politikaları belirlenerek bölgesel işbirliği yapılmıştır.
ORTA ASYA’DA İSTİHBARAT STRATEJİLERİ
Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkmenistan’da FETÖ ile mücadelede istihbarat iş birlikleri artırılmıştır. Ayrıca, Çin ve Rusya ve İran’ın bölgedeki istihbarat etkisini dengelemek için yeni mekanizmalar oluşturulmaktadır.
AFRİKA’DA MİT’İN İSTİHBARAT DİPLOMASİSİ
Türkiye, Afrika kıtasında siyasi ve ekonomik etkisini artırırken, bu süreci istihbarat diplomasisiyle desteklemektedir. Libya’da MİT’in İstihbarat Faaliyetleri; Libya’daki iç savaş sürecinde MİT, Türkiye’nin desteklediği unsurlara istihbarat desteği sağlamış, Hafter güçlerine karşı istihbarat temelli başarılı operasyonlara öncülük etmiştir. Türkiye bugün bu stratejik istihbarat operasyonlarıyla Afrika ana kıtasında artık söz sahibi olmuştur. Somali ve Sudan’da MİT’in Rolü; Somali’de terör örgütü Eş-Şebab’a karşı yürütülen istihbarat iş birlikleri derinleşmiştir. Sudan’daki siyasi değişimler sürecinde Türkiye’nin çıkarlarını korumak adına diplomatik istihbarat mekanizmaları işletilmiştir.
SİBER İSTİHBARAT
Siber istihbarat, dezenformasyonla mücadele ve yapay zeka destekli analizler, modern istihbarat diplomasisinin ayrılmaz bir parçası haline gelecektir…
TEKNİK İSTİHBARAT VE YAPAY ZEKA DESTEKLİ STRATEJİLER
MİT, Açık Kaynak İstihbaratı (OSINT) kapasitesini artırarak dijital bilgi savaşlarında daha etkili bir konuma gelmiştir. Siber saldırılar ve bilgi güvenliği konularında yerli yazılımlar geliştirilmesi öncelik kazanmıştır. Türkiye’nin Psikolojik Harp Stratejileri; MİT, sosyal medya tabanlı istihbarat operasyonlarını güçlendirerek, psikolojik harp tekniklerini küresel operasyonlarda etkin bir şekilde kullanması bekleniyor.
MİT’İN KÜRESEL VE BÖLGESEL DÖNÜŞÜMÜ
İbrahim Kalın liderliğinde MİT, istihbarat diplomasisini sadece güvenlik temelli değil, diplomasi ağırlıklı bir modele dönüştürmektedir. Türkiye, istihbarat diplomasisini kullanarak küresel güç dengelerinde daha etkin bir aktör haline geleceğine inancım tamdır.
Haber Kaynak : SABAH.COM.TR
“Yayınlanan tüm haber ve diğer içerikler ile ilgili olarak yasal bildirimlerinizi bize iletişim sayfası üzerinden iletiniz. En kısa süre içerisinde bildirimlerinize geri dönüş sağlanılacaktır.”
News
